Ο νέος Επικεφαλής Επιστήμονας για Έρευνα, Καινοτομία και Τεχνολογία της Κυπριακής Δημοκρατίας και πρόεδρος του ΔΣ του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), Δημήτρης Σκουρίδης, μιλά στον «Φ» για τις προτεραιότητές του, τοποθετώντας ψηλά στην ατζέντα τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ενίσχυση του οικοσυστήματος και τη σύζευξη ερευνητών/τριών και επιχειρήσεων.
Σκιαγραφεί επίσης την πλούσια γκάμα προγραμμάτων που προσφέρει το ΙδΕΚ και εξηγεί τη σημασία της καλλιέργειας ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλα τα επίπεδα.
Ποιες οι πρώτες σας διαπιστώσεις για τον τομέα Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ) της Κύπρου;
Φεύγοντας από την Κύπρο για να σπουδάσω και αργότερα για να εργαστώ, η χώρα βρισκόταν αρκετά πίσω στον τομέα της Ε&Κ. Πίστευα, όμως, ότι με θέληση και προσπάθεια θα φτάναμε σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Επιστρέφοντας, νιώθω περήφανος που βλέπω μια Κύπρο προηγμένη, με προοπτική και ευκαιρίες. Μία χώρα με μία ταχέως αναπτυσσόμενη κοινότητα νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων, ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα παγκοσμίου κλάσης και εργατικό δυναμικό με υψηλό επίπεδο μόρφωσης και τεχνολογική κατάρτιση.
Άλλωστε, εδώ και δύο χρόνια η χώρα κατατάσσεται στην κατηγορία «strong innovators» του European Innovation Scoreboard και στην 28η θέση του Παγκόσμιου Δείκτη Καινοτομίας. Έγιναν μεγάλα άλματα, όμως έχουμε ακόμη περιθώρια βελτίωσης. Ενδεικτικά, υφίσταται η ανάγκη περαιτέρω διασύνδεσης της έρευνας με τη βιομηχανία, εντατικοποίησης των διαδικασιών μεταφοράς γνώσης και εμπορικής αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων, καθώς και διεύρυνσης της συμμετοχής ιδιωτικών επιχειρήσεων σε δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης.
Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας;
Στη βάση των στοχεύσεων της Πολιτείας, νούμερο ένα προτεραιότητα είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας και η βελτίωση των υπηρεσιών με στόχο τη δημιουργία μίας πολιτοκεντρικής κοινωνίας με διαφάνεια στην πληροφόρηση, χωρίς γραφειοκρατία, όπου οι πολίτες να μπορούν να αλληλοεπιδρούν χωρίς χρονοτριβή.
Σε αυτό τον άξονα, πρέπει να διευκολύνουμε την ψηφιακή μετάβαση της Κύπρου, χωρίς να τεθούν σε κίνδυνο η ασφάλεια και η ακεραιότητα των δεδομένων, διασφαλίζοντας παράλληλα τις υποχρεώσεις του GDPR και τις ατομικές ελευθερίες. Εξίσου σημαντική είναι η χαρτογράφηση του οικοσυστήματος Ε&Κ και η εξεύρεση λύσεων για διάχυση της γνώσης με έμφαση στον πυλώνα της επιστήμης, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η ανάγκη να φέρουμε μαζί, σε ένα χώρο, όλη την έρευνα και τεχνολογία του τόπου.
Μιλώντας για ψηφιακό μετασχηματισμό, το ΙδΕΚ ήδη κάνει βήματα για ενδυνάμωση των τεχνολογικών δεξιοτήτων του προσωπικού του, ώστε να χρησιμοποιεί τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη προς όφελος του οικοσυστήματος, ενώ εντός των επόμενων ημερών θα προκηρύξει διαγωνισμό για εκσυγχρονισμό της Πύλης Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών IRIS.
Με ποιους τρόπους μπορεί να αυξηθούν οι επιχειρήσεις που καινοτομούν;
Το οικοσύστημα καταγράφει θετική δυναμική και αυτό είναι κάτι που διαπιστώνεται μέσα από τους αριθμούς: Διαθέτουμε 12 ακαδημαϊκά ιδρύματα, 7 Κέντρα Αριστείας, πέραν των 140 εταιρειών πληροφορικής και τεχνολογίας και 400 startups που δραστηριοποιούνται παγκοσμίως, αντλώντας -εντός του 2022- περί των €130 εκατ. σε ιδιωτικά κεφάλαια, περισσότερους από 2.500 ερευνητές/τριες και 4,000 σπουδαία επιχειρηματικά μυαλά. Διαθέτουμε τη μαγιά που θα μας οδηγήσει στο επόμενο βήμα, όμως θέλουμε να εμπνεύσουμε ακόμη περισσότερες εταιρείες να καινοτομήσουν και μέσω της εμπορικής αξιοποίησης προϊόντων/υπηρεσιών, να καταστήσουμε την Κύπρο ακόμη πιο ανταγωνιστική στις διεθνείς αγορές.
Στην προσπάθεια προβολής της χώρας στο εξωτερικό, όλοι διαδραματίζουμε ρόλο, είτε πρόκειται για δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς, είτε για επιχειρηματικούς συνδέσμους.
Επιπλέον, αναγνωρίζοντας ότι για να υιοθετήσει μία εταιρεία την καινοτομία χρειάζεται τις αναγκαίες δεξιότητες και τεχνογνωσία, το ΙδΕΚ προσφέρει μια πλούσια εργαλειοθήκη με υπηρεσίες και προγράμματα που ενισχύουν την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και βοηθούν οντότητες του οικοσυστήματος να ανελιχθούν και να προχωρήσουν στη διαδικασία του scaleup.
Όραμά μου είναι να διαμορφώσουμε τις συνθήκες που θα μας επιτρέψουν να τρέξουμε όλοι μαζί προς νέες κατευθύνσεις, δημιουργώντας νέες ροές εσόδων, επενδυτικών κεφαλαίων και θέσεις εργασίας.
Ποιος είναι ο ρόλος του ΙδΕΚ;
Το ΙδΕΚ λειτουργεί ως η κινητήριος δύναμη που αναπτύσσει τις δυνατότητες του οικοσυστήματος, προσθέτοντας αξία στην οικονομία και την κοινωνία του τόπου. Από το 2016 μέχρι σήμερα, το Ίδρυμα επένδυσε πέραν των €148 εκατ. στο οικοσύστημα, ενώ, μέσω των εξειδικευμένων προγραμμάτων καινοτομίας, διέθεσε συνολικά €28 εκατ. σε 104 εταιρείες, συμβάλλοντας στη δημιουργία 345 νέων θέσεων εργασίας.
Για την περίοδο 2021-2027 βρίσκεται σε εξέλιξη το νέο πλαίσιο προγραμμάτων, με στοχευμένες επενδύσεις ύψους €150 εκατ. σε πυλώνες όπως η έρευνα, η μεταφορά γνώσης, η καινοτομία, η ανάπτυξη υποδομών και η διεθνοποίηση.
Εξίσου σημαντικές είναι οι δωρεάν υποστηρικτικές υπηρεσίες καινοτομίας και μεταφοράς γνώσης του Κεντρικού Γραφείου Μεταφοράς Γνώσης και του Innovation Factory. Τα τελευταία χρόνια το Ίδρυμα έχει εντατικοποιήσει και τις δράσεις προβολής του οικοσυστήματος στο εξωτερικό μέσω της στενής συνεργασίας με αρμόδιους φορείς του κρατικού μηχανισμού, όπως ο Invest Cyprus, αλλά και της συμμετοχής σε εκθέσεις παγκόσμιας εμβέλειας (π.χ. GITEX στο Ντουμπάι, Mobile Work Congress στη Βαρκελώνη και Slush στο Ελσίνκι).
Φορολογικά πλεονεκτήματα και άλλα
Ποια πιστεύετε ότι είναι τα πλεονεκτήματα της Κύπρου στην προσπάθεια να εξελιχθεί και να εδραιωθεί ως περιφερειακό κέντρο Ε&Κ;
Η Κύπρος διαθέτει πληθώρα συγκριτικών πλεονεκτημάτων, τα οποία πρέπει να αναδείξουμε ακόμη περισσότερο. Ενδεικτικά, μέσω μεταρρυθμίσεων και συμφωνιών με άλλη κράτη, όπως για την αποφυγή διπλής φορολογίας, μπορούμε να ανοίξουμε διαύλους επικοινωνίας ώστε να βοηθήσουμε κυπριακές startups να διεισδύσουν σε διεθνή οικοσυστήματα.
Επιπρόσθετα, ως κράτος μέλος της ΕΕ με πρόσβαση σε μια μεγάλη δεξαμενή επιστημόνων, έχουμε τη δυνατότητα να προσελκύσουμε τα καλύτερα μυαλά, προσφέροντάς τους χώρο να δοκιμαστούν και να δημιουργήσουν. Παρέχεται παράλληλα ένα ελκυστικό IP Tax της τάξης του 2.5%. Επιπρόσθετο κίνητρο αποτελεί η 20% αυξημένη έκπτωση για φορολογικούς σκοπούς σε νομικά και φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχείρηση επί της δαπάνης για την Ε&Α. Διαθέτουμε ακόμη, καλές υποδομές 4G, ενώ γεωγραφικά το νησί αποτελεί γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας.
Η χώρα έχει αρκετά από τα συστατικά που χρειάζεται για να καταστεί περιφερειακό κέντρο Ε&Κ. Αυτό που χρειάζεται τώρα, είναι να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο να τα συνδυάσουμε ώστε να δημιουργήσουμε μία ισχυρή εργαλειοθήκη που θα φέρει επιτυχίες και θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά της.
Η καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλα τα επίπεδα βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες της Πολιτείας. Πώς επηρεάζει τη στρατηγική του κράτους η κουλτούρα Ε&Κ και ποια προγράμματα του ΙδΕΚ αποσκοπούν στην επίτευξη του στόχου;
Αρχικά πρέπει να κατανοήσουμε τη σημασία που διαδραματίζει η κουλτούρα στην καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων. Ο σύμβουλος και συγγραφέας, Peter Drucker, είχε πει ότι «η κουλτούρα τρώει τη στρατηγική για πρωινό».
Ακόμη, λοιπόν, και εάν υπάρχει μία ολιστική στρατηγική, χωρίς την ανάλογη κουλτούρα που θα συμβάλει στην εφαρμογή της, το εγχείρημα θα αποτύχει. Ο μέσος πολίτης στην Κύπρο έχει μια πολύ καλή γνώση για το πώς μπορεί να αξιοποιήσει τεχνολογίες αιχμής, με τρόπο που να διευκολύνουν τη ζωή του.
Με γνώμονα αυτό, επιχειρούμε μέσω στοχευμένων δράσεων να εμφυσήσουμε την ανάλογη κουλτούρα σε όλα τα επίπεδα. Μία κουλτούρα που θα δημιουργήσει μια καινοτόμα κοινωνία η οποία με πυξίδα την Ε&Α θα ενισχύσει το οικοσύστημα με νέα προϊόντα και περισσότερη επιστημονική έρευνα. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΙδΕΚ σχεδίασε τα προγράμματα «PhD in Industry», «Post-Doc» και «R&I Internships», τα οποία προσφέρουν επαγγελματικές ευκαιρίες σε φοιτητές/τριες και κατόχους διδακτορικού, ενθαρρύνουν ερευνητές/τριες να επιδιώξουν τους στόχους τους και ωθούν τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν.
