Έρευνα και καινοτομία, στην αιχμή των μεταρρυθμίσεων

Για τη σημασία της έρευνας, της καινοτομίας και της τεχνολογίας στο μεταρρυθμιστικό πλάνο της Κύπρου, μιλά στη «Σημερινή» ο Επικεφαλής Επιστήμονα για Έρευνα και Καινοτομία της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δρ. Νικόλα Π. Μαστρογιαννόπουλου.

Ο κ. Μαστρογιαννόπουλος αναφέρεται επίσης στις δράσεις που θα γίνουν στο άμεσο μέλλον από το ΙδΕΚ με επίκεντρο το European Researchers’ Night, προκειμένου «να ανοίξει ένα παράθυρο στον κόσμο της επιστήμης για όλους όσους θα επισκεφθούν την εκδήλωση».

Μεταξύ άλλων, ο κ. Μαστρογιαννόπουλος, μιλά και για τις στοχεύσεις και τη φιλοσοφία των νέων χρηματοδοτικών προγραμμάτων ύψους €150 εκατ., τα οποία συνεχίζουν να στηρίζουν το εγχώριο οικοσύστημα Έρευνας & Καινοτομίας.

Για 16η συνεχή χρονιά, το ΙδΕΚ παρουσιάζει το European Researchers’ Night. Ποιοι οι βασικοί στόχοι του θεσμού;

Η έρευνα, η καινοτομία και η τεχνολογία, βρίσκονται στην αιχμή του δόρατος των μεταρρυθμίσεων που γίνονται τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Κύπρο. Διαδραματίζουν κομβικό ρόλο αφού διέπουν οριζόντια όλους τους τομείς της οικονομίας και αποτελούν κινητήρια δύναμη του νέου μοντέλου ανάπτυξης της χώρας. Συμβάλλοντας, το ΙδΕΚ, ως αρμόδιος φορέας για υποστήριξη και προώθηση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, παραμένει πιστό στο ραντεβού του, παρουσιάζοντας και φέτος την εκδήλωση European Researchers’ Night. Η πανευρωπαϊκή γιορτή, η οποία στην Κύπρο θα πραγματοποιηθεί στις 30 Σεπτεμβρίου, στην Πλατεία Ελευθερίας, διοργανώνεται ταυτόχρονα σε περισσότερες από 350 πόλεις της Ευρώπης, και έχει ως στόχο να αναδείξει το σπουδαίο έργο που υλοποιείται από πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και καινοτόμες επιχειρήσεις της χώρας μας, καθώς επίσης την προώθηση κουλτούρας έρευνας και καινοτομίας. Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκο Αναστασιάδη που από την πρώτη στιγμή αγκάλιασε αυτή την πρωτοβουλία, θέτοντας υπό την αιγίδα του την εκδήλωση, τον Δήμο Λευκωσίας για τη φιλοξενία και φυσικά όλες και όλους που συμμετέχουν και που μέσα από το πολυδιάστατο έργο τους μας κάνουν περήφανους.

Ποιο είναι το πρόγραμμα της φετινής European Researchers’ Night;

Το ΙδΕΚ και ερευνήτριες/τές από την ερευνητική, ακαδημαϊκή και επιχειρηματική κοινότητα της Κύπρου, από τις 9:00 το πρωί μέχρι και τις 10:00 το βράδυ, θα ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμο της επιστήμης για όλους όσους θα επισκεφθούν την εκδήλωση. H εκδήλωση θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και διασκέδασης για όλους, γι’ αυτό και καλούμε τον κόσμο να παρευρεθεί και να ταξιδέψει μαζί μας στον συναρπαστικό κόσμο της έρευνας, της επιστήμης και της καινοτομίας.

Ποιες είναι οι «Ευρωπαϊκές Αποστολές» (European Missions) που έχει ως κεντρικό θέμα η Βραδιά και ποια η αποστολή του ΙδΕΚ;

Βασικό μήνυμα της Βραδιάς θα είναι οι «Ευρωπαϊκές Αποστολές», τις οποίες υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Ένωση και στοχεύουν να προσφέρουν συγκεκριμένες λύσεις στις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, όπως ο καρκίνος, η κλιματική αλλαγή, οι υγιείς ωκεανοί, θάλασσες και τα παράκτια και εσωτερικά ύδατα, η δημιουργία κλιματικά ουδέτερων και έξυπνων πόλεων, η υγεία εδάφους και τα τρόφιμα. Με ορίζοντα το 2030, η ΕΕ σκοπεύει να θέσει την έρευνα και την καινοτομία σε νέο ρόλο, με όραμα την οικοδόμηση ενός πιο ανθεκτικού και βιώσιμου μέλλοντος. Μία προσπάθεια στην οποία συμβάλλει και η Κύπρος μέσα από στοχευμένες δράσεις και μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου «Κύπρος το Αύριο».

Το ΙδΕΚ ανακοίνωσε πρόσφατα το νέο πλαίσιο χρηματοδοτικών προγραμμάτων, ύψους €150 εκατ., συνεχίζοντας τη στήριξή του προς το εγχώριο οικοσύστημα Ε&Κ. Ποιες οι στοχεύσεις και η φιλοσοφία των νέων προγραμμάτων;

Η παγκόσμια οικονομία κινείται σε ταραχώδη νερά. Αφουγκραζόμενοι τις δυσκολίες και προκλήσεις που δημιουργήθηκαν για το οικοσύστημα Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ) και με το βλέμμα στραμμένο στην Κύπρο του αύριο, το ΙδΕΚ ανακοίνωσε πριν από μερικούς μήνες τη νέα Προγραμματική Περίοδό του, με προϋπολογισμό €150 εκατ. Τα νέα Προγράμματα, που χρηματοδοτούνται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Πρόγραμμα Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ», έχουν ως φιλοσοφία τις στοχευμένες επενδύσεις και κτίζουν πάνω σε ανταγωνιστικούς τομείς της οικονομίας με στόχο την έμπρακτη αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, όπως το Blockchain και η τεχνητή νοημοσύνη, τη δημιουργία νέας βιομηχανίας διττής χρήσης και τη συμβολή στην πράσινη, γαλάζια και την ψηφιακή ανάπτυξη. Με συγκεκριμένες στοχεύσεις και πέντε διαφορετικούς πυλώνες, παραμένουμε προσηλωμένοι στην αποστολή μας και συμβάλλουμε έμπρακτα στις προσπάθειες της Κυβέρνησης για διαμόρφωση νέου οικονομικού μοντέλου με πυλώνες ανάπτυξης την έρευνα, την καινοτομία και την τεχνολογία, που διευρύνει την παραγωγική βάση, βελτιώνει την ποιότητα ζωής των πολιτών και ενισχύει τη δυναμική της χώρας στο διεθνές σκηνικό. Στρατηγική που αποδίδει καθώς η Κύπρος κατατάσσεται πλέον στην κατηγορία “Strong Innovators” σύμφωνα με την ετήσια έκθεση European Innovation Scoreboard 2022 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Συγκεκριμένα, η Κύπρος καταλαμβάνει τη 10η θέση στη συνολική κατάταξη, μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, ενώ έχει βελτιώσει την επίδοσή της κατά 38% από το 2015 μέχρι και σήμερα, ποσοστό που αντικατοπτρίζει τη μεγαλύτερη βελτίωση σε όλη την Ευρώπη και το οποίο ανέρχεται πολύ πιο πάνω από τον μέσο όρο βελτίωσης (10%) των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπόσχεσή μας είναι ότι θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στα δυνατά μας στοιχεία ώστε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και μαζί να οικοδομήσουμε την Κύπρο του αύριο.

Πώς αξιολογείτε την Κύπρο στις δεξιότητες καινοτομίας της νεολαίας;

Καταρχάς είναι σημαντικό να αναφέρουμε ποιες είναι αυτές οι δεξιότητες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την καινοτομία. Η ικανότητα για κριτική σκέψη και επίλυση προβλημάτων, η επικοινωνία, η συνεργασία και η δημιουργικότητα. Στοιχεία που είναι απαραίτητα για επιτυχημένη επιχειρηματική και επαγγελματική καριέρα. Αναμφισβήτητα στην Κύπρο έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια, ωστόσο υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν. Η καλλιέργεια κουλτούρας και παιδείας Ε&Κ, είναι ψηλά στις προτεραιότητές μας ώστε να ξυπνά τη δημιουργικότητα και να ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα και τις συνέργειες, ωθώντας τη νεολαία της Κύπρου να χτίσει το μέλλον. Ο Έλληνας φιλόσοφος, Πλούταρχος είχε πει πως «το μυαλό δεν είναι ένα δοχείο που πρέπει να γεμίσει, αλλά μια φωτιά που πρέπει ν’ ανάψει». Με πυξίδα αυτή τη φράση, στόχος μας είναι να εφοδιάσουμε τις νέες και τους νέους μας με τα κατάλληλα εφόδια ώστε να καταστούν ανθεκτικότεροι απέναντι στις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου και να δουν την Έρευνα και την Καινοτομία ως επιλογή καριέρας. Επενδύουμε στις δυνάμεις της νέας γενιάς και είμαστε βέβαιοι πως στο μέλλον θα δούμε ανατρεπτικά αποτελέσματα που θα μας γεμίσουν υπερηφάνεια.

Στα δύο και πλέον χρόνια που βρίσκεστε στη θέση του Επικεφαλής Επιστήμονα και Προέδρου του ΔΣ του ΙδΕΚ, ποιες ενέργειες/πρωτοβουλίες υλοποιήθηκαν για ενίσχυση του τομέα Ε&Κ και επίτευξη των στρατηγικών σας στόχων;

Από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου, έθεσα ως πρωταρχικό στόχο την υλοποίηση των στρατηγικών μας σχεδιασμών, μέσα στα χρονικά πλαίσια που έχουν τεθεί και την συνεχή αξιολόγηση της υλοποίησης των ενεργειών. Μέσα σε δύο χρόνια, μπορώ να πω ότι ο πήχης ανέβηκε ψηλά, με την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα του ΙδΕΚ, που αποτελεί άλλωστε και στρατηγικό δείκτη λειτουργίας του, να ενισχύει έμπρακτα και με ταχύτητα, την οικονομία του τόπου. Κατά την περίοδο 2020-2021, διατέθηκε χρηματοδότηση πέραν των €51 εκατ. για έρευνα και καινοτόμο επιχειρηματικότητα στο πλαίσιο προγραμμάτων του ΙδΕΚ, δημιουργήσαμε εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας σε τομείς αιχμής, βοηθήσαμε νέους και νέες ερευνήτριες και ενισχύσαμε περαιτέρω τις υποδομές μας. Με τα προγράμματα Co-Develop για την ενίσχυση συνεργειών μεταξύ ακαδημαϊκού χώρου και βιομηχανίας, που είναι στα δυνατά μας σημεία βάση του European Innovation Scoreboard. Επιπλέον, με τα προγράμματα καινοτομίας PRE-SEED, SEED και INNOVATE, θέτοντας στη διάθεση νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων €8.5 εκατ. Παράλληλα, τα Μνημόνια Συνεργασίας που υπογράψαμε με κρατικούς και επιχειρηματικούς φορείς γίνονται πράξη μέσω διαφόρων προγραμμάτων. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το Υπουργείο Άμυνας της Κύπρου, έχουν ήδη ανακοινωθεί δύο προγράμματα που στόχο έχουν την προώθηση τεχνολογιών διττής χρήσης μέσω έρευνας και ανάπτυξης καθώς και προσκλήσεις για τη ναυτιλία στο πλαίσιο του Μνημονίου Συνεργασίας με το Υφυπουργείο Ναυτιλίας. Επιπρόσθετα, το Κεντρικό Γραφείο Μεταφοράς Γνώσης οδεύει προς πλήρη λειτουργία σύντομα και αποτελεί κομβικό σημείο για το οικοσύστημα καθώς στοχεύει στην περαιτέρω ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, στην εμπορευματοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων, συμβάλλοντας επιπλέον στην ενδυνάμωση του δείκτη πνευματικής ιδιοκτησίας που αποτελεί μια από τις αδυναμίες της χώρας σύμφωνα με το European Innovation Scoreboard. Είμαστε, λοιπόν, ιδιαίτερα περήφανοι για όσα έχουμε καταφέρει μέχρι στιγμής και δηλώνουμε έτοιμοι να συνεχίσουμε με την ίδια όρεξη να χτίζουμε την Κύπρο του αύριο, δίνοντας ευκαιρίες στο εγχώριο οικοσύστημα και συμβάλλοντας στον εκσυγχρονισμό του κράτους με πραγματικό αντίκτυπο στην οικονομία του τόπου.